Het dorp
Wie nu ‘s-Heerenhoek binnenkomt, kan niet vermoeden dat het jaren geleden een hele toer was om het dorp met de auto te vinden. Op de borden van de afslag van de A58 stond de naam van het dorp niet vermeld. Ging men er vanuit dat iedereen wist dat je ‘Vlissingen-Oost’ moest aanhouden om de juiste afslag te vinden? Gelukkig liggen die tijden achter ons en weet iedereen ‘s-Heerenhoek te vinden. Niet voor niets het Bruisend Hart van Zeeland.
Vanaf de jaren negentig in de vorige eeuw is gestart met een grote uitbreiding van de dorpskern: het bouwplan de Blikken aan de noordrand van het dorp. Bij binnenkomst van het dorp (vanuit de richtingen A58 en Heinkenszand) is de nieuwbouwwijk duidelijk zichtbaar.
In 2015 en 2016 is er rechtststreekse aansluiting gemaakt op de Sloeweg/ de latere N62. En ook in het plan Blikken wordt nog steeds vol op gebouwd.
Dorpsgeschiedenis
‘s-Heerenhoek ligt op een plaats waar de Nieuwe Kraaijert polder (bedijkt 1612), de Borssele-polder (1616) en de West-Kraaijertpolder (1642) elkaar raken. De kerkelijke gemeente, waarvan Nieuwdorp vanaf het begin deel uitmaakte, werd in 1657 officieel in de classis opgenomen en kreeg in hetzelfde jaar haar eerste predikant, Abraham Stroobant. De naam van deze gemeente was Calishoek en niet ‘s-Heerenhoek, zoals uit de notulen van de classis Zuid-Beveland blijkt. Deze naam bleef tot in de 19e eeuw in gebruik, ook voor de grote r.k. parochie die hier ontstond. Calishoek betekent arme buurt.
Aanvankelijk viel het dorp zowel kerkelijk als bestuurlijk onder het naburige Heinkenszand. Kerkelijk werd men in 1655 zelfstandig en bestuurlijk moet dat omstreeks 1672 zijn gebeurd. Het was toen al een ‘compleet’ dorp met herbergen, een molen, een kerk en een school, met neringdoenden en ambachtslieden. In 1672 werd hier een Nederlands Hervormde kerk gebouwd. Op 11 mei 1687 vermoorde de hervormde predikant van het dorp, Jacobus de Cliever, zijn collega Nicolaas van de Velde die predikant was in Driewegen. De hervormde kerk is halverwege de jaren 80 gesloopt en in 1988 herbouwd in het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem.
‘s-Heerenhoek geldt van oudsher als een katholiek bolwerk in een voornamelijk protestantse omgeving, toch is ‘s-Heerenhoek pas na 1800 overwegend katholiek geworden. Nadat de Geuzen heel Zuid-Beveland in handen hadden, werd op 15 april 1576 in heel Zeeland het katholicisme verboden. Dit verbod werd nog eens aangescherpt in 1583. Als gevolg van dit verbod werden de katholieke diensten in de 17e en 18e eeuw in het geheim in verschillende boerderijen rondom het dorp gehouden. Deze situatie duurde voort tot de Franse bezetting, die Nederland onder andere vrijheid van godsdienst bracht.
Omstreeks 1710 waren er in ‘s-Heerenhoek maar ongeveer 40 katholieken op een totale bevolking van naar schatting 300 zielen. Dat is dus maar 13%. Op verschillende andere dorpen in de omgeving, zoals ‘s-Gravenpolder en Kapelle, die later vrijwel volledig protestants waren, woonden er toen veel meer katholieken dan in ‘s-Heerenhoek. Pas na circa 1760 kwam een veranderingsproces op gang dat in een periode van twee eeuwen leidde tot een volledige katholisering van het dorp. Door de machtswisseling in 1795 werd de vrijheid van godsdienst een feit. Vrij snel daarna werd in ‘s-Heerenhoek een rooms-katholieke statie gesticht met een eigen pastoor en een kerkgebouw. Maar bij het stichten van de eigen parochie in ‘s-Heerenhoek in 1797, waren de katholieken nog ruim in de minderheid. Tot laatstgenoemd jaar werd het hele platteland van Zuid-Beveland (van Bath tot Borssele) vanuit Goes door één pastoor bediend.
Sinds 1874 staat midden in het dorp de neogotische rooms-katholieke Sint-Willibrorduskerk. De katholisering van het dorp verliep vervolgens vrij snel. In 1920 waren er evenveel katholieken als gereformeerden. Dat resulteerde in de oprichting van een katholieke lagere school, de tweede in Nederland (na Volendam).
Tijdens het carnaval wordt ‘s-Heerenhoek omgedoopt tot “Paerehat”. In tegenstelling tot vele plaatsen waar de carnavalsnaam geen duidelijke oorsprong heeft, en het bijvoegsel ‘hat’ toegevoegd is aan een dierennaam, refereert de naam Paerehat wel degelijk naar een bestaande geografische locatie. Aan de westzijde van ‘s-Heerenhoek, naast de locatie van de huidige handboogschietwei, lag vroeger een grote kreek alwaar men dode paarden (paerden) begroef. Het was eenvoudiger om de dode dieren in de kreek te dumpen dan een put graven om ze te begraven. Van lieverlee kreeg de kreek hierdoor de naam ‘Het Paerehat’. Tegenwoordig is de kreek grotendeels gedempt en resteert er alleen nog een watergang op deze locatie. Deze watergang draagt overigens nog steeds de naam ‘Paerehat’.
Dorpshuis ‘de Jeugdhoeve’
De Jeugdhoeve is net voor de oorlog in 1938 gebouwd als jeugdhuis. Het gebouw werd ontworpen door architect Rozenkrans in opdracht van het parochiebestuur en geheel gefinancierd door de eigen bevolking van ‘s-Heerenhoek.
In het nieuwe gebouw werd een kleedlokaal voor de voetbal ingericht, maar ook een gymnastieklokaal. Tal van verenigingen hebben er door de jaren heen hun vast onderkomen gevonden: mandolineclub, sjoelclub, tafeltennisvereniging en de kaartclub.
Op 15 juni 1946 werd de gidsenbeweging H. Liduina-groep opgericht met tien leden, inclusief leiding. Twee jaar later was het aantal al verdubbeld. In 1964 werd de groep gesplitst in junioren, senioren en kabouters.
In januari 1956 werd de welpengroep Sint Bavo opgericht en weer enige tijd later de verkenners.
In het natte najaar van 1974 moesten militairen ingeschakeld worden om de boeren te helpen de oogst binnen te halen. Zij kregen onderdak in de grote zaal, die diende als slaapplaats.
In 1990 vond er een grote verbouwing plaats, die ervoor moest zorgen dat het gebouw weer voldeed aan alle veiligheidseisen. De geschatte kosten kon de eigenaar/parochie niet opbrengen. De gemeente Borsele had al in 1989 aangegeven een half miljoen gulden te willen uittrekken voor renovatie. Verhuur aan de gemeente bood de mogelijkheid voortaan toch als gemeenschapshuis te kunnen blijven functioneren.
Op 1 januari 2012 kwam er een einde aan vrijwilligershulp, waarop het beheer van de Jeugdhoeve draaide en succesvol was. De exploitatie kwam in handen van Sportfondsen Borsele.